When do we realize that we cannot eat money?
Spectaculaire luchtfoto’s Boekel
9 april 2021
Duurzaam Bouwen Awards voor Ecodorp Boekel
9 juli 2021
When the Last Tree Is Cut Down, the Last Fish Eaten, and the Last Stream Poisoned, You Will Realize That You Cannot Eat Money
Deze uitspraak dateert alweer uit 1972 en is afkomstig uit een proefschrift “Who is the Chairman of This Meeting?” uit het hoofdstuk “Conversations with North American Indians” Bijzonder dat de Noord-Amerikaanse Indianen zich toen al zorgen maakte over de manier waarop we met de natuur omgingen.
In een recentelijk artikel van de NOS stond: Brede welvaart stabiel ondanks corona, maar grote druk op de natuur
Zo wordt weer duidelijk dat Nederland een zware wissel op de natuur trekt. Het percentage natuur en bosgebieden behoort tot de laagste in Europa en het overschot aan stikstof per hectare landbouwgrond is het hoogste van alle 19 EU-landen waarvoor cijfers beschikbaar zijn. Ook neemt het aantal diersoorten in het water en op het land de laatste jaren af.
Niet alleen legt Nederland volgens het CBS een grote druk op de eigen natuur, ook het beslag op grondstoffen in andere plekken in de wereld is groot. Er wordt veel geïmporteerd.
Opvallend is dat de tevredenheid met het leven voor het eerst in jaren is afgenomen, al geeft bijna 85 procent van de Nederlanders het leven nog altijd een ruime voldoende. Het aantal sociale contacten nam afgelopen jaar af. Minder mensen zien wekelijks familie, vrienden of buren. Dit is een trend die volgens het CBS ook voor corona al te zien was.
Er is ook minder vrijwilligerswerk gedaan en Nederland blijft vergeleken met andere Europese landen laag scoren op de indicator gezonde levensverwachting. Bij vrouwen die geboren zijn in 2020 is die met 65,9 jaar lager dan in twintig andere Europese landen.
Bijzonder, een tijd lang werd er nog gedacht dat door de corona crisis het besef dat we onderdeel van de natuur zijn, weer aan het toenemen was maar het lijkt erop dat we gewoon weer verder gaan waar we gebleven waren voor de corona crisis. We vinden onze welvaart blijkbaar nog steeds belangrijker dan het leefbaar houden van onze planeet.
Want hoe zat het nou ook alweer met die stikstof problematiek?
Stikstof (N) is een element dat in de vorm van een reukloos gas (N2) overal om ons heen is; 80 procent van de lucht bestaat eruit. Het is ook de belangrijkste voedingsstof voor plantengroei en wordt daarom in de landbouw toegediend als (kunst)meststof. Door de hoge stikstofimport in de vorm van veevoer zit er veel stikstof in Nederlandse mest. Samen met waterstof wordt de stikstof omgezet in het gas ammoniak (NH3), dat terechtkomt in de atmosfeer. Daarnaast wordt stikstof samen met zuurstof omgezet in stikstofoxiden (NOx). Met name het verkeer en de industrie zijn daarvoor verantwoordelijk.
Deze reactieve stikstofverbindingen vormen het probleem. Ze dalen neer op de grond (depositie, zie kader onderaan). In natuurgebieden verhogen ze zo de voedselrijkdom en dragen ze bij aan de bodemverzuring. Hierdoor neemt de biodiversiteit af en verzwakt de vogelstand en andere fauna. Bovendien leiden de stikstofoxiden in de atmosfeer tot de vorming van fijnstof en smog, waardoor het ook schadelijk is voor de humane gezondheid.
De stikstofproblematiek speelt al sinds 1980, toen Nederland zich druk maakte over de ‘zure regen’. Deze zure regen bestond naast zwaveldioxide (SO2) uit NOx en NH3. Toen ging het dus al om hetzelfde stikstofprobleem. Sindsdien heeft de Nederlandse overheid de stikstofuitstoot verminderd. Vanaf 1990 zijn de emissies van zowel NOx als NH3 meer dan gehalveerd. Wel neemt de uitstoot van ammoniak sinds 2010 niet of nauwelijks meer af.
Europese lidstaten zijn vanwege de Vogel- en habitatrichtlijn verplicht om de aangewezen habitattypen in natuurgebieden in een ‘goede staat van instandhouding’ te brengen, en daarbij ook de milieucondities te verbeteren. Die milieucondities zijn in Nederland nog altijd matig. Ondanks de stikstofdaling komt op ongeveer driekwart van het Nederlandse natuuroppervlak nog steeds te veel stikstof terecht.
Het Programma Aanpak Stikstof (PAS), dat de overheid in 2015 introduceerde, moest de uitstoot van stikstof verder verminderen. Maar in mei dit jaar oordeelde de Raad van State
dat het PAS niet voldoet. Door deze ‘stikstofuitspraak’ zijn veel vergunningen voor de bouw van stallen, woonwijken of wegen nu ongeldig verklaard en is het lastiger geworden om nieuwe vergunningen te krijgen. (bron: https://resource.wur.nl/nl/show/De-stikstofproblematiek-in-vijf-vragen-.htm)
Wat is biodiversiteit en waarom is het zo belangrijk?
Biodiversiteit is een veelomvattend begrip: het behelst de variatie in al het leven op aarde. Van bloemen en bijen, tot bacteriën en regenwouden. Biodiversiteit is essentieel voor de mens, want het staat aan de basis van ons voedsel, een schone lucht, een goede kwaliteit van de bodem, en andere ecosysteemdiensten. Biodiversiteit en natuur zorgen ook voor ons welzijn: groen doet ons goed. Biodiversiteit heeft ook een intrinsieke waarde: wie zijn wij om te bepalen of een panda of tijger bestaansrecht heeft?
Ondanks het belang van biodiversiteit, staat het enorm onder druk. De beelden van kapvlaktes waar eerst regenwouden stonden tot de landbouwsystemen met monoculturen kennen we allemaal. Ontbossing, verstedelijking, industrialisering, vervuiling en klimaatverandering: het draagt allemaal bij aan het alarmerende biodiversiteitsverlies. Wetenschappers luiden de noodklok. Het bedreigt ons bestaan en er is geen tijd te verliezen om deze neergaande spiraal te stoppen en om te buigen. (bron: https://www.wur.nl/nl/Onderzoek-Resultaten/Themas/Biodiversiteit.htm)
Valt het wereldwijde verlies aan biodiversiteit nog te stoppen?
Er is nog hoop op behoud van dier- en plantensoorten die door toedoen van de mens snel verdwijnen. Dat concludeert het internationale onderzoeksinstituut IIASA in samenwerking met onder meer Wageningen University & Research en het Planburo voor de Leefomgeving. In het toonaangevende wetenschappelijke tijdschrift Nature laten zij zien dat met integrale actie en internationale samenwerking de biodiversiteit nog te behouden is en zelfs te herstellen. Dan moet de natuur beschermd worden moet en onder andere het voedselsysteem op de schop.
In het onderzoek, gepubliceerd in Nature en onderdeel van het laatste Living Planet Report van het WNF, kaarten onderzoekers voor het eerst een geïntegreerde oplossing aan voor het bereiken van de biodiversiteitsdoelen voor 2050.
De mondiale biodiversiteits- ,voedsel-, en klimaatproblemen zijn niet los van elkaar te zien en alleen op te lossen met een integrale wetenschappelijke (evidence-based) benadering. Dit wordt pas echt succesvol als alle partijen in deze domeinen de handen ineenslaan. Niet alleen wetenschappers, maar ook bedrijven, overheden, burgers en maatschappelijke organisaties. De WUR wil als mondiale verbinder het voortouw nemen in het ontwikkelen van nieuwe innovaties en integrale oplossingen die de biodiversiteit op een duurzame en rechtvaardige manier gaan herstellen. (bron:https://www.wur.nl/nl/nieuws/Wereldwijd-verlies-van-biodiversiteit-valt-nog-te-stoppen-1.htm)
Hoe belangrijk is biobasedcirculair en ecologische houtbouw in relatie tot herstel van biodiversiteit?
Door te switchen naar biobasedcirculair en ecologische houtbouw kan de bouwsector een dubbelslag slaan: minder stikstof uitstoot en meer CO2 opslag. De stikstofcrisis is pijnlijk voor de getroffen partijen maar biedt ook veel kansen voor verduurzaming en innovatie. Er zal emissieloos gebouwd moeten gaan worden en met ecologisch bouwen, houtbouw methodes, natuurinclusief ontwerp en energie neutraliteit kom je een heel eind! Lees het hele artikel op biobasedbouwen.nl Kijk hier voor voorbeelden van biobasedcirculair en ecologische houtbouw.
Laten we ons focussen op het herstel van biodiversiteit en als we daarvoor wat van onze welvaart moeten inleveren dan is dat maar zo. We willen immers de generaties na ons net zo van onze planeet laten genieten zoals wij dat hebben gedaan!
