Donderdag 1 juli won Ecodorp Boekel twee van de drie Duurzaam Bouwen Awards 2021: de prijs voor de meest duurzame organisatie van Nederland én de Publieksprijs. Dat zijn twee (onbespoten) kersen op de taart voor ECO+BOUW, dat als bouwbedrijf verantwoordelijk is voor het realiseren van dit grensverleggende project. De ultieme hoofdprijs bestaat natuurlijk uit het opleveren van de 36 zo duurzaam mogelijk, in drie cirkels gebouwde sociale huurwoningen. Dat zal voor de laatste cirkel op 19 juli aanstaande plaatsvinden. Maar de erkenning van dit bijzondere bouwproject, in de vorm van deze eervolle prijzen, mogen we bij ECO+BOUW zeker vieren.

Breed scala
De jury prees Ecodorp Boekel omdat in dit project “een enorm breed scala aan aspecten van duurzaamheid wordt gecombineerd: natuurinclusief, klimaatadaptief, circulair, biodivers en sociaal duurzaam.” En het klopt, bij de bouw van Ecodorp Boekel is duurzaamheid geen groengewassen huls om zuinigjes aan externe milieueisen te voldoen, of om ‘groene sier’ te maken. Want problemen als vervuiling, CO₂– en stikstof-uitstoot laten zich niet voor de gek houden. ECO+BOUW legt als uitgangspunt de duurzame lat daarom zo hoog mogelijk onder het motto ‘het moet anders en het kan anders’. En wanneer je dit consequent toepast, ontkom je er niet aan om alles in en rond het bouwproces bij dit streven mee te nemen. Het gebruik van natuurlijke en circulaire bouwmaterialen en duurzame installaties zoals PV-systemen vormt de basis, maar daarmee ben je er nog niet.

Sociaal duurzaam
Echte duurzaamheid stelt bijvoorbeeld weinig voor, wanneer dit alleen voor de vermogende happy few is weggelegd. Zo verdient het burgerinitiatief, waar het allemaal mee begon, natuurlijk alle lof. Samen met hen, en de andere bouwpartners en leveranciers, toont ECO+BOUW aan dat duurzaam en betaalbaar bouwen – en wonen – elkaar niet hoeven uit te sluiten. Een goede samenwerking tussen alle partijen, wat tijdens een standaard bouwproces al veel complexiteit met zich meebrengt, vormt daarmee een uitdagend stukje pionieren. Dit vertaalt zich onder andere in het rekening houden met de wensen van de toekomstige bewoners én, waar het even kan, hen laten meebouwen (om de kosten te beperken). Ook de financiering was een kunststukje op zich omdat geen Nederlandse bank zich aan dit baanbrekende project wilden branden. Uiteindelijk hielp de Duitse GLS Bank, die in Duitsland al meer ervaring had met soortgelijke projecten, de Ecodorpers uit de brand.

En verder…
Terug naar de kern. Op bouwgebied werden innovatieve materialen toegepast en creatieve oplossingen gezocht en gevonden. Een opsomming: gerecycled ‘geopolymeerbeton’ zonder cement, speciaal voor het Ecodorp ontwikkelde circulaire, milieuvriendelijke stroomkabels, fundering van glasschuim (opgewerkt restproduct dat niet meer gerecycled kan worden tot nieuw glas), hoogwaardige isolatie van kalkhennep, gerecycled katoen en vlas. En dat alles samengebracht in een constructie van houtskeletbouw; want hout staat – mede door de opslagcapaciteit van CO₂ – centraal als bouwmateriaal voor een duurzame toekomst. Naast de woonhuizen beschikt het Ecodorp ook over een educatiecentrum en boomhuttenhotel die respectievelijk de groene boodschap moeten gaan uitdragen en geld opbrengen dat vervolgens weer in soortgelijke projecten elders kan worden gestoken. Buiten de gebouwen gaat de lijst van vermeldenswaardige noviteiten door. Zo beschikt Ecodorp Boekel binnenkort ook over een zogenaamde CESAR accu. Deze zet overtollige, ter plaatse opgewekte elektrische energie om in warmte die in basalt wordt opgeslagen en vervolgens op ieder gewenst moment kan worden teruggeleverd. Dit zorgt voor een hoge mate van energie-onafhankelijkheid. En dan is er het helofytenfilter, om water te zuiveren, en de gemeenschappelijke voedseltuin.

Asterix en Obelix
Tot zover deze uitgebreide bloemlezing over het ‘brede scala aan aspecten’ uit het juryrapport. Het verhaal rond Ecodorp Boekel roept het beeld op van een soort ‘Asterix en Obelix dorp’ in de moderne tijd, maar dan niet in strijd tegen de Romeinen, maar in strijd voor een betere toekomst. Het zou mooi zijn als Ecodorp Boekel, met alle innovaties en inzichten die tijdens het bouwproces zijn opgedaan, als lichtend voorbeeld kan dienen voor andere initiatieven op dit gebied. Binnen én buiten Nederland. De grote en urgente problemen die de aanleiding vormen voor de bouw, houden zich immers niet aan grenzen, dus dat hoeven de oplossingen ook niet te doen!